دنیای پیچیده و پرهیاهوی امروز جامعه بشری از یکسو و پیشرفت لحظهای علم و فناوری از سوی دیگر، جوامع را در تنگنایی بهمثابه تونل با شیب تند قرار داده که عملاً راه توقف و بازگشت ندارند و همچنین هرکس در آن قرار گیرد، ناگزیر است که با پیچهای آن بپیچد. مقصود اینکه تحولات شگرف زندگی امروز برای همگان غیرقابلاجتناب است و بخواهیم یا نخواهیم باید آن را قبول و با آن همگام شویم.
نکته قابلتوجه در این تغییرات، تحولات، محدودیتها و درکل سختیها، فرصتهایی است که بهواسطه پیشرفت علم و فناوری در سطح دنیا در پیشروی دولتمردان و تصمیمگیرندگان و در یککلام "مدیران" قرار میگیرد. فضایی که فرصت پیشرفت چشمگیر، حرکت سریع و جهش همهجانبه را فراهم میسازد.
نقطه مقابل این فرصت، تهدیدهایی است که بازهم بهواسطه همین علم و فناوری برای مدیران متصور است؛ جایی که دورماندن و عقب افتادن از قطار پرسرعت پیشرفت، چیزی جز ضعف، کاستی، ضرر و هزینههای اضافی بر دوش مدیران نخواهد گذاشت و از همه بالاتر عقبافتادگی نسبت به سایر جوامع است.
یکی از مهمترین دستاوردهای دنیای امروز فناوری، پیشرفتهای نوین در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات و درکل بستر رایانهای است. جایی که کشورهای پیشرفته را با استفاده از هوش مصنوعی و بستر رایانه، به ابرقدرتهایی در سطح جهانی بدل ساخته و مردم و مدیران نیز در این تونل همراه شدهاند و به دستاوردهای عالی و ارتقا همهجانبه دستیافتهاند.
متأسفانه کشور ایران علیرغم داشتن بسترهای مناسب، دانشمندان و متخصصان اهلفن، تجهیزات پیشرفته و زیرساختهای فنی مکفی، هنوز نتوانسته به اهداف و چشماندازهای مربوطه دست پیداکند و بهجز چند کلانشهر که اندکی ورود پیداکردهاند، عملاً بقیه استانها از این موهبت و ثمرات فراوان آن بیبهرهاند.
بهطور خاص، استان همدان، بهعنوان پایتخت تاریخ و تمدن و شهری که دانشمندان و متخصصان فراوانی را تحویل جامعه بشری داده است، در حوزه پیشرفت فناوری و استفاده از آن در حوزه شهری و بهرهبرداری عمومی و اتصال به دنیای الکترونیک، از قطار پرسرعت آن، بسیار جامانده است.
البته اخیراً فعالیتهایی در این خصوص صورت گرفته اما قطعاً پاسخگوی نیازهای استان و مردم نخواهد بود و قطعاً فضا برای فعالیت و استفاده از فناوری، بسیار فراهم است. بیشک همگان بر این مهم اذعان دارند که ورود به عرصه الکترونیک و غیرفیزیکی شدن فعالیتها، اگرچه در ابتدای کار هزینهبردار است اما در درازمدت کاهش چشمگیر هزینههای مادی و معنوی را بدنبال خواهد داشت.
سالها پیش بحثهایی مانند شهروند الکترونیک، شهر الکترونیک و دولت الکترونیک از بحثهای داغ و مخاطبپسند درسطح کشور بود و البته بسیاری از شهرهای بزرگ کشور نیز ورود خوبی به آن پیدا کردند اما متأسفانه شهر و استان همدان بازهم از این فضا به دورماند و امروز بعد از سالها دوری شاهد فعالیتهایی در برخی بخشها مانند کارتبلیط اتوبوس، چراغهای راهنمایی هوشمند و... هستیم.
امروز در سطح جوامع پیشرفته، کار از الکترونیکی شدن گذشته و بهسوی هوشمندسازی پیش رفته است؛ بهطوریکه بسیاری فعالیتهای روزمره و تصمیمگیریها، مشارکتها و امور عمومی بهوسیله سیستمهای هوشمند الکترونیکی صورت میپذیرد.
شعار اصلی شهر هوشمند ارتقای کیفیت زندگی، محیط زیست پاک و توانمندسازی اقتصادی است که در واقع رویکرد اصلی آن براساس این سه محور ترسیم شده و ناخودآگاه شما را در رسیدن به این شعارها یاری میرساند.
بیشک اقتصاد پایدار در شهر و رسیدن به یک جامعه مترقی و متمدن، نیازمند نگاهی جامع و سیستمی و کلنگر میباشد که تمام اجزا و ارکان آن را به یکدیگر وابسته درنظر میگیرد و به سوی رسیدن به اهداف عالیه در یک مسیر مشخص تلاش میکند؛ اقتصاد هوشمند، زیرساخت و ارتباطات هوشمند، حمل و نقل شهری هوشمند، انرژی هوشمند، دولت هوشمند، امنیت هوشمند، سلامت هوشمند، کسب کار هوشمند و حتی شهروند هوشمند از جمله اجزا یک شهر هوشمند است.
این نوع هوشمندسازی ها برکات فراوانی برای جامعه به همراه خواهد داشت و همانطور که بیان گردید، برخلاف تصور عامیانه که این کارها هزینههای سنگین دارد، در بلندمدت بسیار مقرونبهصرفه، ارزان و مناسب خواهد بود. کاهش رفتوآمدهای شهری، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، سرعت در تصمیمگیری مدیران، کاهش بروکراسی و زمان انجام امور، افزایش رضایت عمومی و... ازجمله این آثار و برکات است.
درنهایت برای جمعبندی میتوان بیان داشت که شهری مانند همدان با این قدمت و پیشینه، فضای مناسبی برای هوشمندسازی و استفاده از فناوریهای روزدنیا برای عرضه به عموم مردم و حتی جهانیان، در خود نهفته دارد.
هم اکنون وین به عنوان هوشمندترین شهرجهان و شهرهای تورنتو، پاریس، نیویورک، لندن، توکیو، برلین، کپنهاک، هنگ کنگ و بارسلونا، به عنوان 10 شهر هوشمند برتر در دنیا معرفی میشوند.
استان همدان پتانسیل تبدیلشدن به یک پایلوت بهعنوان شهر هوشمند و الگو شدن برای سایر شهرها را بهراحتی داراست و تنها میطلبد تا مدیران، تصمیمگیرندگان و مسئولین نگاه بازتر و آیندهنگرتری به موضوع داشته باشند.
یادداشت: دکتر علیرضا عقیقی(عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور)